Bajki i powiastki
Józef Ignacy Kraszewski,...
Stanisław Jachowicz
Poeta, bajkopisarz, pedagog, działacz charytatywny.Ukończył szkołę pijarów w Rzeszowie oraz gimnazjum w Stanisławowie. Studiował na wydziale filozoficznym na Uniwersytecie we Lwowie. Na studiach był współzałożycielem i wpływowym członkiem tajnego Towarzystwa Ćwiczącej się Młodzieży w Literaturze Ojczystej, a także inspiratorem i prezesem Towarzystwa Studenckiego Koła Literacko-Naukowego. Po studiach zamieszkał w Warszawie, gdzie objął posadę kancelisty w Prokuratorii Generalnej Królestwa Polskiego. Przystąpił do Związku Wolnych Polaków, po wykryciu którego otrzymał zakaz zajmowania posad rządowych. Wobec tego jego głównym zajęciem była praca pedagogiczna jako nauczyciela języka polskiego w domach i na prywatnych stancjach dla dziewcząt. Debiut literacki Jachowicza miał miejsce w 1818 r. w „Pamiętniku lwowskim”, gdzie opublikował bajki. Pierwszą książkę wydał w 1824 r. - zbiór bajek i powiastek pt. Bajki i powieści. Przez cztery kolejne lata ukazywały się rozszerzone wydania tego zbioru pod tym samym tytułem; w 1829 r. zbiór zawierał już 113 utworów. Jest autorem kilkuset wierszyków i powiastek dydaktyczno-moralizatorskich. Publikował również w periodykach pod własnym nazwiskiem lub pod pseudonimem Stanisław z Dzikowa. W 1829 r. redagował przez rok „Tygodnik dla Dzieci”. W W 1830 r. przy współudziale Ignacego Chrzanowskiego zaczął wydawać pierwsze w Europie codzienne pismo dla dzieci - „Dziennik dla Dzieci”. Publikowane przez niego gazety i książki miały wychowywać, ale też uczyć czytania, liczenia i historii.Zajmował się również opieką społeczną nad dziećmi.Ur. 17 kwietnia 1796 w Dzikowie (dziś dzielnica Tarnobrzega) Zm. 24 grudnia 1857 w Warszawie Najważniejsze dzieła: Rozmowy mamy z Józią służące za wstęp do wszelkich nauk, a mianowicie do gramatyki, ułożone dla pożytku młodzieży, Pisma różne wierszem Stanisława Jachowicza, Śpiewy dla dzieci, Rady wuja dla siostrzenic: (upominek dla młodych panien), Pomysły do poznania zasad języka polskiego, Ćwiczenia pobożne dla dzieci, rozwijające myśl, Podarek dziatkom polskim: z pozostałych pism ś. p. Stanisława Jachowicza, Upominek z prac Stanisława Jachowicza: bajki, nauczki, opisy, powiastki i różne wierszyki
Józef Ignacy Kraszewski
Niezwykle płodny pisarz, autor przede wszystkim powieści historycznychi obyczajowych, publicysta, działacz społeczny, badacz starożytnościsłowiańskich, popularyzator źródeł historycznych.Do najpopularniejszych dziś powieści Kraszewskiego należy Starabaśń. Wśród inspiracji do niej znalazło się kilka wydanych wcześniejtekstów literatury pięknej. Po pierwsze Rzepicha (1790) FranciszkaSalezego Jezierskiego, jednego z jakobinów warszawskich, którywyjaśniał przyczynę nierówności społecznych tezą o podboju rolniczejludności słowiańskiej przez plemię, które przekształciło się wszlachtę (a właśc. magnaterię). Po drugie, Lillę Wenedę (1840)Juliusza Słowackiego, obrazującą podobną tezę oraz pokazującądwuznaczną rolę chrześcijaństwa jako religii najeźdźców. Po trzeciedramat Mieczysława Romanowskiego Popiel i Piast (1862), w którymdodatkowo nacisk położony został na zagrożenie dla Słowiańszczyzny zestrony państw niemieckich, zaś kościół ukazany został ostatecznie jakogwarant zażegnania konfliktu społecznego między szlachtą a ludem (tj.też między państwem jako systemem instytucji a funkcjonowaniemspołeczności połączonej więzami rodowymi i sąsiedzkimi).PonadtoKraszewski czerpał ze źródeł historycznych (najwidoczniejsze są śladyadaptacji legend zapisanych w Historii Polski Jana Długosza), zwłasnych badań nad kulturą materialną dawnych Słowian i Litwy (wydałm.in. dzieła pionierskie: Litwa. Starożytne dzieje 1847 orazSztuka u Słowian 1860, zajmował się obyczajowością Polskipiastowskiej, pracował nad projektem encyklopedii starożytnościpolskich dla Akademii Umiejętności w 1875 r.), z opracowańwspółczesnych mu historyków: Lelewela, Szajnochy, Roeppla i in. Pewienwpływ na treść powieści wywarły również prelekcje paryskie Mickiewiczana temat literatury słowiańskiej, skąd zaczerpnął np. przekonanie ozachowaniu w religii Słowian śladów dziedzictwa praindoeuropejskiego(swoisty panteizm, niektóre bóstwa tożsame z hinduistycznymi). Doswoich źródeł i inspiracji dodał Kraszewski również rzekomośredniowieczny Królodworski rękopis. Zbiór staroczeskichbohatyrskich i lirycznych śpiewów (1818) wydany, a jak się późniejokazało, również spreparowany przez Vaclava Hankę.Ur. 28 lipca 1812 w WarszawieZm. 19 marca 1887 w GenewieNajważniejsze dzieła: Stara baśń (1876), Chata za wsią (1854), Ulana (1842), Dziecię Starego Miasta (1863), Zygmuntowskie czasy (1846), Barani Kożuszek (1881), Hrabina Cosel (1873), Brühl (1874), Poeta i świat (1839), Latarnia czarnoksięska (1844), Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy (1840)
Show book
