İşletmelerde Bilişim Sistemleri...
Ph.D Mustafa Çoruh
Bu kitap “Bilişim Teknolojileri (BT) Ekonomisi ve Toplumu” adlı ilk kitabımda BT’lerin hayatımızı değiştirdiği dört yerdeki (Evde, okulda, kentlerde ve işyerlerinde) incelememin üçüncüsü olan işyerlerindeki etkileri üzerinedir. Daha önce “Bilişim Teknolojileri Destekli Öğrenim” ve “Bilişim Kentleri Çağı” adlı kitaplarımda BT’lerin okul ve kent yaşamındaki etkilerini detaylarıyla inceledim. 30 yılı aşan iş hayatımda BT’lerin iş dünyasını ve yönetimini kurulan Bilişim Sistemleri (BS) vasıtasıyla nasıl değiştirdiğini yaşayarak bildiğimden bu konu için uzun bir araştırma yapmak zorunda olduğumu biliyordum. Diğer yandan 592 sayfayı bulan bu araştırmada sayfa sınırlaması amacıyla BS’lerle ilgili bazı konuları (örneğin Toplam Kalite Yönetimi, 6 Sigma, Simülasyon, Gereksinim Yönetimi, Programlama vs.) kitap haricinde bırakmak zorunda kaldığımı da belirtmeliyim.
Bu kitapta ağırlıklı olarak BT’lerin işletmelerdeki uygulaması olan Bilişim Sistemlerinden bahsettim çünkü BT’ler BS’ler vasıtasıyla işletmeleri ve yönetimlerini etkilemektedirler. Dünyanın en hızlı bilgisayarını veya en yeni akıllı telefonunu satın almanız veya en hızlı internet erişimine sahip olmanız işletmeye ekstra bir katkı sağlamamaktadır. Ne zaman ki bu araçlar işletme süreçlerinin otomasyonunu sağlayan BS’ler içinde kullanılmaya başlanınca işletme rekabetçiliğine, karına veya maliyetlerinin kontrolüne bir faydası olabilmektedir. Bu yüzden işletme yöneticilerinin bilmesi gereken en önemli konu BT araçlarını ve diğer yeni teknolojik araçları işletme iş süreçlerinde nasıl verimli ve etkin bir şekilde kullanabileceklerini bilmeleridir. Bilmiyorlarsa da bilenleri işe almalarıdır. En son yenilikleri kullanmak belki de firmaya zarar vermekte veya rekabet dezavantajı oluşturmaktadır. Bu açıdan öncelikle bugün BS’lerin hangi işletme fonksiyonlarını nasıl etkilediğini ve gelecekte nasıl etkileyebileceğini anlatmaya çalıştım. Örneğin, Yapay Zekâ (YZ) ve onun en önemli uygulamalarından birisi olan Robotiklerin iş süreçleri ve işletme yönetimlerini yakın bir zamanda nasıl etkileyebileceğinden bahsettim. Endüstri 4.0 teknolojileriyle insan ve makinelerin birlikte nasıl verimli ve etkin bir şekilde çalışmaları gerektiği insanlığın ve işletmelerin önünde duran en önemli konulardan birisi olduğunu söylemek fazla fütüristik bir kehanet değil.
Kitapta İşletmelerde kullanılan Bilişim Sistemleriyle ilgili temel konulara bir bütünlük içinde bakarken kitabın arka kapağındaki soruları cevaplamaya çalıştım. Bilişim Sistemleri arasındaki ilişkileri, farklılıklarını ve birbirlerini nasıl tamamladıklarını satır aralarında vermeye çalıştım. BS’lerle işletme süreçlerinin nasıl bütünleştirileceği işletmelerdeki en yeni yönetim sorunları olduğu unutulmamalıdır. İşletme yöneticilerinin hatırlaması gereken bir önemli konuda BS’lerin bir yazılım ve değişim projesi olmasıdır.
Bilişim Teknolojileri ve Sistemleri okuryazarlığı için bilinmesi gereken bazı teknik, bilimsel ve teknolojik terimlerin kısaltmalarını kitapta ilk kullanıldığında uzun ve kısaltılmış yazılımlarıyla birlikte kullandım. Örneğin Veritabanları (VT), Veri İşleme Sistemi (VİS), Kurumsal İş Zekâsı (KİZ), Yönetim Bilişim Sistemi (YBS), Karar Destek Sistemi (KDS), Veri Ambarı (VA), Veri Madenciliği (VM), Kurumsal Kaynak Planlama (KKP), Müşteri İlişkileri Yönetimi (MİY), Tedarik Zinciri Yönetimi (TZY), Ofis Otomasyon Sistemi (OOS) ve Bilgi Yönetimi (BY) en fazla kullandığım kısaltmalardır. Kitap sonundaki “Kısaltmalar” tablosunda tüm kısaltmaları listelemeye çalıştım. Ayrıca birçok terimin İngilizcesini de parantez içinde vermeye çalıştım. Örneğin Veritabanları (Database) gibi. Dilimize girmiş birçok yabancı teknik terim ve kelimelerin Türkçesini kullanmaya özen gösterdim ve bu yabancı kelimeleri de parantez içinde yazdım.
Ayrıca BT’lerin BS’ler vasıtasıyla işletmeler üzerindeki etkilerini incelerken, birazda üniversitelerimizde YBS bölümlerinde okutulan BS’lerle ilgili uzmanlık konularının çoğunu özetlemeye çalıştım. Özellikle iş Dünyasında çokça kullanılan bazı konulara (VİS, YBS, KDS, VT, VA, BY, US, KKP, MİY, Sistem yaklaşımı, SGYD vs.) biraz detaylı bakmaya çalıştım. Kısacası kitapta işletmelerde Bilişim Teknolojileri ve Sistemleri denince akla gelebilecek birçok konuya değinmeye çalıştım. Bu yüzden bu kitabın BS alanında bir elkitabı veya kaynak kitap olarak düşünülmesinde fayda vardır.
Bu kitapta ilkokul öğretmenim Sayın Şerare Özyağcı hanımdan, en son Doktora tez danışmanım sayın Prof. Dr. Len Rogers’a kadar yüzlerce kişinin emeğinin olduğu unutulmamalıdır. 1984’ten beri Türkiye, ABD, Kanada ve İngiltere de çalıştığım veya danışmanlığını yaptığım onlarca firma ve müşterilerimin katkılarını unutabilir miyim? Burada isim isim teşekkür edemediğim ancak bu kitabın yazılmasında katkıları olan daha yüzlerce kişi var, hepsine en içten dileklerimle teşekkür ederim. Hayatta neyi tek başımıza yapabiliyoruz ki?
Bu kitap 30+ yıldır üretim planlama ve stok kontrol müdürü, metot etüdcü, sistem analisti, programcı, VT tasarımcısı ve yöneticisi, BS proje yöneticisi, üniversite öğretim görevlisi ve BS danışmanı olarak işletmelerde Bilişim Sistemleri alanında yaptığım çalışma ve tecrübelerin kayıt altına alınmaya çalışılmış bir özetidir. Tabii ki kitabın hataları ve eksikleri vardır ve bunlar tamamen bana aittir. Kitabın geliştirilmesi ve zenginleştirilebilmesi için hertür düzeltme ve fikirlere açık olduğumu bir kere daha belirtmek isterim.
Mustafa Çoruh
Kdz. Ereğli, Mart 2018
Show book
