Woyzeck
Georg Büchner
Publisher: Booklassic
Summary
Georg Büchner Niemiecki działacz rewolucyjny, przyrodnik, pisarz i dramaturg okresu romantyzmu; jako literat zasłynął dopiero w XX wieku.Pochodził z rodziny lekarzy, cenionych chirurgów, kontynuując więc tradycję rodzinną, po ukończeniu gimnazjum rozpoczął w 1831 r. studia medyczne na Uniwersytecie w Strasburgu, które od 1833 r. kontynuował na Uniwersytecie w Giessen (z nakazu wielkiego księcia Fryderyka I, wszyscy jego podwładni, a Büchner do nich należał, byli zobowiązani kończyć studia w ojczystej Hesji).W Strasburgu zaręczył się z Minną Jaegle, córką poety Jana Jakuba Jaegle, u którego się stołował, pozostawał zanurzony w atmosferze ożywionych dyskusji filozoficznych, będąc gościem na zebraniach stowarzyszenia "Eugenia" w domu adwokata Stoebera, liberała i francuskiego patrioty. Tam też na fundamencie materializmu i przyrodoznawstwa ukształtował się jego światopogląd. Wydział medyczny uniwersytetu w Strasburgu był wówczas ośrodkiem republikańskiej opozycji politycznej; Büchner zaangażował się w jej dyskusje i działalność. Był zwolennikiem rewolucji, która miałaby dokonać się nie w wyniku spisku elit, ale poprzez bunt mas; podzielał po części poglądy Babeufa i Saint-Simone'a.Powrót w rodzinne strony był dla Büchnera niczym zesłanie, w porównaniu z ożywieniem intelektualnym i pozostającym pod wpływem kultury francuskiej Strasburgiem, Giessen było prowincjonalne i konserwatywne; wkrótce wskutek przygnębienia Büchner podupadł na zdrowiu i przeszedł zapalenie mózgu. Powróciwszy do zdrowia, zaangażował się w działalność polityczną, współpracując z Friedrichem Weidigiem, rektorem szkoły w Butzbach, liberalnym chrześcijańskim demokratą, od którego miał znacznie radykalniejsze poglądy. Założył partię pod nazwą Towarzystwo Praw Człowieka (Gesellschaft der Menschenrechte), do której, na jego wniosek, oprócz studentów należeli mieszczanie i rzemieślnicy. W maju 1834 r. napisał manifest polityczny p.t. Goniec Heski (Der Hessige Landbote), akcentujący sprzeczność interesów między klasami posiadającymi i nieposiadającymi, występujący przeciw monarchii, dobremu samopoczuciu burżuazji i liberalizmowi, pokazujący zakłamanie ówczesnego parlamentaryzmu; był to najbardziej radykalny dokument, jaki powstał przed ogłoszeniem Manifestu Komunistycznego; przed jego opublikowaniem Wedig wprowadził zmiany, łagodząc wymowę pisma. Adresatem manifestu w intencji Büchnera miała być klasa najuboższa: chłopi, bez których jego zdaniem rewolucja nie mogła się obejść.W tym czasie na terenie Niemiec, podzielonych po kongresie wiedeńskim na 34 drobne księstwa tworzące Związek Niemiecki kontrolowany przez Prusy i Austrię, panował Metternichowski klimat polityczny - obowiązywały uchwały karlsbadzkie z 1818 r., na mocy których osoby podejrzane o udział w niemieckim ruchu narodowym określano jako "demagogów", śledzono, poddawano kontroli policji i prewencyjnym aresztowaniom, a druki cenzurowano. Tuż po publikacji drugiego nakładu Gońca Heskiego, jesienią 1834 jeden z członków Towarzystwa, Minnigerode, zostaje aresztowany (nie powiodły się późniejsze próby jego uwolnienia; popadł w obłąkanie w więzieniu), skonfiskowano przy nim 150 egzemplarzy manifestu autorstwa Büchnera, który też stał się obiektem zainteresowania policji. Przeprowadzono rewizję w jego mieszkaniu, został wezwany do sądu na przesłuchanie; chwilowo uwolniony od zarzutów, na wezwanie ojca przenosi się do Darmstadt, do domu rodziców, gdzie spędza kilka miesięcy od sierpnie 1834 do marca 1835. W tym czasie, w ciągu zaledwie pięciu tygodni, napisał dramat Śmierć Dantona, w którym dotychczasowy przywódca rewolucji staje się kontrrewolucjonistą, hamując rewolucję plebejską i dlatego musi zginąć, ustępując miejsca tym, którzy poprowadzą dalsze konieczne przemiany. Pisząc w pośpiechu swoją sztukę, Büchner liczył na to, że honorarium za jej wydanie pozwoli mu na ucieczkę przed policją, będącą już na jego tropie. Nadzieje te zostały zawiedzione, Karl Gutzkow, który zajął się publikacją, nie mógł zaoferować nieznanemu w kręgu literatów autorowi satysfakcjonującego wynagrodzenia. Zresztą sztuka została uznana za niemoralną. Tymczasem 1 marca 1835 r. Büchner był zmuszony opuścić miasto; udał się potajemnie do Strasburga, gdzie pozostał do końca października 1836 r. Był to niezwykle płodny literacko okres jego życia. Powstała wówczas nowela Lenz (1835), nawiązująca do historii Jakuba Michała Reinholda Lenza, wybitnego dramatopisarza okresu Sturm und Drang, związanego z Goethem więzami uwielbienia i zawiści; ustami literackiej postaci Lenza Büchner wyłożył swoje poglądy estetyczne (nowela została opublikowana po śmierci autora w czasopiśmie "Telegraf" pod red. Gutzkowa). Następnie w odpowiedzi na konkurs wydawnictwa Cotty Büchner napisał komedię romantyczną Leonce i Lena (1836) o silnym zabarwieniu ironicznym, w której pod fasadą przedstawiającą perypetie miłosne kryje się ostra krytyka społeczna i polityczna. Niedotrzymanie terminu nadsyłania prac spowodowało, że sztuka nie została uwzględniona w konkursie i została wystawiona dopiero po sześćdziesięciu latach, 31 maja 1895 r. Kolejnym owocem literackim okresu strasburskiego jest najbardziej dziś znany dramat Büchnera, Woyzeck (1836), oparta na faktach autentycznych historia zbrodni i szaleństwa, będących rezultatem sytuacji materialnej i społecznej tytułowego bohatera, biednego fryzjera wojskowego. Ponadto przed opuszczeniem Strasburga Büchner przetłumaczył jeszcze dwie sztuki Victora Hugo: Maria Tudor i Lucrezia Borgia oraz ukończył pracę doktorską o systemie nerwowym ryb oraz opracował kilka wykładów z zakresu przyrodoznawstwa. W jego rodzinnych stronach doszło tymczasem do aresztowania Weidiga, który w więzieniu popełnił samobójstwo, zaś członkowie tajnego Towarzystwa Praw Człowieka ulegli rozproszeniu.Büchner opuścił Strassburg 18 października 1836, udając się do Zurichu, gdzie otrzymał posadę docenta na wydziale przyrodniczym tamtejszego uniwersytetu. W Szwajcarii ukończył Woyzecka, powtórnie nawiązał korespondencję z rodzicami (poprzez objęcie stanowiska uniwersyteckiego znalazł uznanie w oczach surowego, konserwatywnego ojca), pozostawał w przyjaznych stosunkach z kolegami na uczelni; czuł się jednak zmęczony. Wkrótce zachorował i zmarł na tyfus 19 lutego 1837 roku; w chorobie pielęgnowała go narzeczona.Ur. 17 października 1813 w Goddelau k. DarmstadtuZm.18 lutego 1837 w ZurychuNajważniejsze dzieła: Woyzeck; Śmierć Dantona; Lenz; Leonce i Lena
Available since: 08/05/2016.
