Sasiola

Isa Diaz

Summary

xvii. mendean, Gaztelako koroa gudan zebilen hainbat erresuma eta herrialderekin. Alde herrialderekin. Alde batetik, bereganatutako lurraldeak koroapean mantentzeak gastu handiak eragiten zizkion. Bestalde, Ameriketan bereganatutako lurraldeak eta lur haiek ematen zuten aberastasuna profitatzeko zor handiak egin zituzten gaztelauek: ehun eta berrogeita hamar urteren bueltan, lau aldiz egin zuen porrot Gaztelako Errege Ogasunak. Porrot egoera horretan, diruaren balioak etengabe beherantz egiten zuen, eta, beti bezala, herritar xumeek izaten zituzten galtzekoak. Bizkaiko Artxibategi Historikoak gorde du 1674tik 1677ra bitartean luzatu ziren peskizen eta haien ondorengo epaiketaren oroimena: Bizkaiko Teniente Jeneralak Sebastian Atxa arrazolarra eta beste hain-bat herritar auziperatu zituen "sobre falsificación de moneda falsa de oro, plata y vellón de molinillo en la casa de "Acha" y en las cuevas del monte "Amboto"". Zergatik eta zertarako ekin ote zioten herritar xume haiek dirua faltsutzeari hamabi urte luzean? Nondik ateratzen zuten txanponak faltsutzeko behar zen zilarra eta urrea? Baina beste zerbait da jakin-min eta harridura gogorrenak pizten dituena: ez du ematen faltsutzaileak aberastasunaren bitsetan bizi zirenik, errekisatu zizkieten ondasunak ez baitziren beste mundukoak…Garai hartan, orobat, dirua faltsutzea Gaztelako koroarekiko traizioa zen, eta gogorrak izaten ziren zigorrak, Inkisizioak ezartzen zituenaren araberakoak. Adibidez: surtan erreta hiltzeko kondena…Eleberri historiko peto-peto honetan, Mila Salterainek, bizi-bizi eta irakurlearen jakin-gosea etengabe piztuz, historiografiak askotan iristerik ezin dezakeen bihurgune eta zokoetan barneratzen da, sakon eta luze ikertu dituen gertaera harrigarri batzuen berri emateko, neurri berean kronika eta nobela den artelan honetan.

Available since: 11/13/2020.

Print length: 298 pages.

Other books that might interest you

Jaun Zuriaren askazia

Julen Arriolabengoa

Ha jo! Jak! Erak! Hala egiten omen zioten oihu elkarri bandokide euskaldunek Mungiako guduan (1471), besteak beste, Haroko kondearen eta Salinasko kondearen aurka borrokatu zirenean. Oihu horretxekin, arerioa jotzeko, erailtzeko agintzen zuten eta bata bestea animatzen saiatzen ziren, premiazko baitzuten adorea odolez zipriztindutako zelai haietan ibili ere egiteko.

Honelako kontu, istorio edo pasarte ugari aurkituko dugu XVI. mendean zehar idatzi ziren kroniketan. Horietako asko kronikoi faltsu deritze, euren egileak historia aztertu eta ezagutzera ematean oso sinesbera izan zirelako etimologista eta genealogista askoren ahotan zebiltzan ipuinekiko. Benetakoak bailiran jaso zituztelako asmatutako hainbat istorio. Eta hari horretatik tiraka entzun behar izan ditugu hainbat sinplekeria, euskaldunen historia asmazio huts delakoa kasu. Baina zein tradizio historiografiko da mito gabea? Zein herrik ez du bere iruditeria historikoa osatu? Zein ziren eta zer egin zuten benetan Cid-ek edo Roland-ek? Euskaldunok ere geure neurrian heroien balentriaz edertu genuen gure historia, eta urteetan atzera egitean aurkitutako ilunguneak irudimenaz argiztatu genituen.

Show book

Gerezi denbora

Inazio Mujika

Benetan gertatua da: anarkista batek eta apaiz batek antolatu zuten CNTk atxilotutako artzapezpiku bat askatzeko ekintza. Gerra denborako beste hainbat gertaera bitxi -benetako nahiz alegiazko- kateatu ditu egileak, film baterako ari balitz bezala, irakurlea ezusteko bihurgunetan barrena ekartzeko: Bilbotik Donostiara, atzeguardiatik lubakietara, komediatik dramara… Gerezi denbora nobela bizi-bizia da, Inazio Mujikaren irakurleak aurrenik harritu eta berehala txunditu egingo dituena. Ezpainetan irria uzten du; eta eztarrian, errea.

Show book

Etxeko hautsa

Anjel Lertxundi

Franco hil aurreko azken urteetako giroarekin hasten da liburua eta orduan narratzaileak bizi izandako gertaera batekin: ETAko bi kide eraman behar izan zituen, arratsalde sargori batean, bere autoan herri batetik bestera. Hogei urte geroago ari da narratzailea orduko giroa eta giroari buruzko hausnarketa idatzia idazten zerga iraultzailea eskatu dioten aitari, buruko gaixotasun baten eraginez ahanzturaren eremuan bizitzen hasita dagoen aitari. Era horretan, aita-semeen arteko harremanaren aztertzea ere bada liburua. Nolabaiteko aitortze mingarri bat.

Narratzailearen memoriako hariz hasten da gertakarien oroimen inperfektua agertzen, esandako gauzak eta isildutakoak, behin eta berriz Franco hil aurreko arratsalde sargori hartara eramaten dutenak.

Narratzaileak bere aitari egiten dion aitorpenak gure historiaren azken urteak hartzen ditu aintzat, bere ilungune eta miseriekin, galderak sortzen dira irakurri ahala, eta galdera horiek guretzat dira.

Show book

Larrutik ordaindua

Joseba Lozano

Frantzia, 1871. Pariseko iraultzaileak Frantziako Gobernuaren aurka altxatu dira eta Pariseko kaleak hartu dituzte: Pariseko Komuna abian da. Gobernuko Armadak setioa jarri dio hiriburuari Komuna akabatzeko asmotan, eta  borroka latza sortu da iraultzaileen eta soldaduen artean.

Giro nahasi horretan, gorpu batzuk agertu dira Pariseko kaleetan: larrua kendu, eta odol guztia atera diete. Komunaren Gobernuak emakume bat aukeratu du, hilketa izugarri horiek ikertzeko eta hiltzailea harrapatzeko: Sophie Blanchet, psikiatriko batean lan egiteaz gain, hiltzaileen portaerak ikertzen dituena. Bi gizon jarri dituzte haren agindutara: Fabian, iraultzaile gaztea; eta Leo, Polinesiako irla batean hamar urte preso igaro ondoren, Komunaren alde lan egiten duena. Hirukoteak arrisku bikoitzari aurre egin beharko dio handik aurrera: Gobernuko Armadaren errepresio odoltsuari, eta hiltzaileari berari.

Eleberri honek bi genero uztartzen ditu: nobela historikoa eta thrillerra. Sozietate sekretuak, espiritismoa, histeria, hipnosia, droga berriak, erlijioa,  amodioa…, barrikadaz betetako hiri dardarati batean. "Argiaren Hiria", itzaletan murgilduta…

Show book

Pausoa noiz luzatu

Andoni Egaña

EUSKADI ZABALKUNDE SARIA 1999 Nobela honetan gailurreraino darama Andoni Egañak guztiz berezkoa duen diztantziarako eta zehar-esanerako maisutasuna. Frai Kandidoren bizitza kontatzen du bertan. Bi argazkik mugatzen dute bizitza hori: 1930ekoa da bata, Jacako matxinadaren ondoren Francok epaitzen du; 1960koa da bestea, Zarauzko Lanbide Eskolako sortzaile gisa, Francok Eskolari eman dion saria jasotzera doa. Bi argazki horien artean mugitzen da nobela. Bi argazki eta bizitza ulertzeko modu bat.

Show book

Gilles de Rais

Anjel Lertxundi

Vincent antzerkilariak bizitza aldatuko dion bisita bat jaso du. Goi mailako bi militar dira. Karlistak omen. Arrotz egiten zaizkio aktore eta zuzendari frantsesari haien operetako uniformeak, are arrotzagoa haien gerra, iletratu basatien eta letratu usteen arteko kontutzat baitauka Pirinioen hegoaldean su eta gar dabilen liskar dinastikoa.Urrez erosiko diote borondatea militarrek, eta izenez ere apenas ezagutzen dituen nafar lurraldeetan barrena ibiliko da Vincent, antzerki-lan berariazko batez soldaduak gudurako adoretzen. Urrez erosiko diote duintasun artistikoa ere, militarren esanetara itxuraldatuko baititu Arc-eko Juanaren ibilerak, Karlos VII.aren kausaren alde.Baina Gilles de Rais mariskal pedofiloak Juanaren begietan bezala, Vincentek errai propioetan ezagutuko du –gutxien komeni zaion unean ezagutu ere– pasioaren sua, ez dakien arren zerutik ala infernutik ote datorkion.Eta ezagutuko du, une berean, antzerkiaren eta bizitzaren arteko mugaren lausoa.

Show book